Hayal edin: Facebook’ta gezinirken karşınıza COVID-19’a yakalanmamak için her gün tuzlu su ile gargara yapmakla ilgili bir gönderi çıkıyor. Kendi kendinize “bana insanların buna inandığını söyleme,” diye düşünüyorsunuz. İster inanın ister inanmayın, bu düşündüğünüzden daha sık oluyor ve evet, bazı insanlar internette gördükleri her şeye inanıyor. Belki ara sıra siz bile bu tuzaklara düşebilirsin. Yine de unutmayın, sorumlu bir internet kullanıcısı olmanın ve yalan haberlerin yayılmasını önlemenin yolları var.
Şimdiye kadar, muhtemelen yalan haberlerin ne demek olduğunu öğrenmişsinizdir. Eğer bilmiyorsanız, yalan haberler, kamuoyuna yanlış bilgi yaymak amacıyla yanlış veriler içeren “haberler”dir. Bunlar, tıklama tuzağı kullanarak yanlış bilgi içeren web siteleri veya güvenilir kişiler tarafından yapılan “ifadeler” içeren resimler şeklinde karşınıza çıkabilir. Özellikle günümüzde, yani COVID-19 döneminde, dünyanın her ülkesinde yalan haberler yaygınlaştı. Örneğin, ülke başkanlarından biri virüsten kurtulmak için vücuda çamaşır suyu enjekte etmekten bahsetti. Bir başka başkan da yüz maskelerinin benzin veya dizel ile dezenfekte edilmesinden bahsetti. Bu iddiaların gerçek olamayacak kadar inanılmayacak kadar aşırı ve saçma olduğunu düşünebilirsiniz, ancak doktorlar insanlara bunu yapmamaları için yalvarmak zorunda kaldılar çünkü bazıları bunları gerçekten yaptı. Ardından, Pfizer/BioNTech aşısı ile ilgili haberler çıkarmaya başlar başlamaz vücudumuza mikroçiplerin yerleştirildiğine dair memeler yapıldı. Bunun aşı karşıtı hareketin üyeleri tarafından yapılıp yapılmadığını söyleyemem. Ancak tüm sosyal medya platformlarında orman yangını gibi yayıldığını söyleyebilirim.
Neyse ki karşımıza çıkan haberlerin yalan mı doğru mu olduğunu anlamanın yolları var. Paylaş düğmesine tıklamadan önce hızlı bir Google araması yapın. Haberi yalnızca tek bir web sitesinde görüyor ve başka hiçbir yerde bulamıyorsanız büyük olasılıkla yalandır. Haber tarafsız olmak için yapılır. Bilerek bir duygu uyandırıyorsa yalandır. Yazar güvenilir bir kaynak mı ve iddialarını destekleyecek başka kaynakları var mı? Cevap hayır ise büyük olasılıkla yalandır. Haberleri okumaya çalışın. Gerçek olamayacak kadar iyi görünüyorsa ve bir şekilde ana akım olmayan bir fikrin gündemini destekliyorsa, o zaman yalandır.
İnternet kullanıcısı nüfusu her geçen gün artmaya devam ederken yalan haber sorununun bir parçası olmamak için üzerimize düşeni yapmalıyız. Arkadaşlarınız veya aile üyeleriniz tarafından yayılan bir yalan haber görürseniz, haberin yalan olduğunu onlara bildirin ve neden yalan haber olduğuna dair gerçekleri sunun. Yalan haberleri gerçek haberlerden ayırmayı öğrenmek, bu modern çağda ihtiyaç duyacağınız bir beceridir.